Sylwia Masińska
Niewielu Otwocczan zdaje sobie sprawę z istnienia instytucji Powiatowego Rzecznika Konsumenta. Funkcję tę obejmuje pani Anna Jackowska – prawnik z 30-letnim stażem pracy.
Konsument pod ochroną
Samo pojęcie Rzecznika zostało powołane ustawą z 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów oraz ustawą z 1 kwietnia 2001 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.
Do zakresu obowiązków RPK należy wykonywanie zadań samorządu w zakresie ochrony interesów konsumentów; zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i interwencji prawnej; składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów. Rzecznik może również występować do przedsiębiorców z wnioskami, czy interwencjami w sprawie ochrony praw i interesów konsumentów. Do jego zadań należy też współdziałanie z urzędami i organami inspekcji handlowej. Anna Jackowska ma też prawo wytaczać pozwy na rzecz konsumentów w sprawach dotyczących ochrony ich interesów.
Jak widać kompetencje są dosyć szerokie, niestety możliwości ich egzekwowania o wiele mniejsze. Wprawdzie istnieje obowiązek udzielania odpowiedzi na zapytania i interwencje Rzecznika, jednak w ustawie nie ma nic na temat terminu jej uzyskania. Praktycznie nie można wymusić odpowiedzi, gdyż nie ma możliwości egzekucji – wymuszenia właściwego postępowania w sprawie.
Niektóre przypadki kierowane są do sądu. Wówczas PRK razem z konsumentami oczekuje na terminy spraw. Składanie pozwów na rzecz konsumentów nie jest obowiązkiem lecz prawem, jakie posiada rzecznik. Nierzadko występuje w imieniu osób ułomnych czy emerytów. Jak mówi Anna Jackowska „nie chodzi o to by sprawy kierować od razu do sądu, ale by reprezentować i chronić interesy konsumentów, poprowadzić je we właściwym kierunku”.
W świecie praktykuje się dwa sposoby egzekwowania rzetelności od sprzedających. Pierwszy to system odszkodowań, ostatnio powszechnie stosowany w przypadku koncernów tytoniowych, drugi natomiast to instytucja Rzecznika, którego głównym zadaniem jest edukować i informować. Chodzi o zapewnienie bezpłatnego poradnictwa i informacji prawnej, ”jesteśmy nastawieni na wychowywanie tak, by konsumenci wiedzieli jakie mają uprawnienia, a sprzedający jakie są ich obowiązki. Niewiele osób wie, że napisanie w sklepie, że "po odejściu od kasy reklamacji się nie uwzględnia jest bezprawne” – dodaje Anna Jackowska.
Praca Rzecznika to przede wszystkim interwencje u producentów. Problemy, jakie nas nurtują, często mają charakter „sezonowy” – i tak np. w okresie roztopów częściej zgłaszają się osoby z zepsutym obuwiem, w czasie letnim zdarzają się też reklamacje organizacji wycieczek.
Kupując rzeczy na bazarze, musimy liczyć się z faktycznym brakiem możliwości reklamowania towaru. Nabywając coś w sprzedaży obwoźnej czy u akwizytorów istnieje obowiązek wylegitymowania i przedstawienia podstawy prawnej na mocy której działają. Stopień świadomości społeczeństwa jest bardzo słaby. Często konsumenci nie wiedzą do kogo się zwrócić z konkretnym przypadkiem.
Wachlarz poruszanych spraw jest bardzo szeroki, wszystkie wymagają znajomości wielu dziedzin prawa, by umieć znaleźć się w dużej ilości przepisów, dlatego Rzecznicy mają organizowane szkolenia. Prowadzą je zarówno specjaliści z różnych dziedzin jak i pracownicy naukowi. Ustawa z 2001 r. wymaga od osoby zajmującej to stanowisko wykształcenia wyższego prawniczego, co ma znaczenie w gąszczu ustaw i rozporządzeń jakie musi znać Rzecznik. Do obowiązków należy również współpraca z różnymi instytucjami.
Powiatowy Rzecznik Konsumenta w Otwocku pracuje trzy razy w tygodniu (poniedziałek 1400 – 1700, środa 900 – 1200 i piątek 1300 – 1600 ul. Górna 13, pok. 22), udziela porad osobiście lub telefonicznie 779-32-95 w. 351. Z problemem można zgłosić się również anonimowo.
