Ewa Bojemska

Koszyk zamiast reklamówki

Publikujemy trzecią część cyklu poświęconego odpadom. Pierwsza zawierała informacje historyczne, druga wprowadziła Czytelników w problemy współczesne. 

Góry śmieci sięgają niemal nieba, miejsca pod wysypiska jest coraz mniej. Trucizny w wodach gruntowych, w glebie i pożywieniu zagrażają nam i środowisku. Co można zrobić, aby poprawić sytuację? 

Każdy z nas powinien sobie uświadomić, że śmieci stanowią olbrzymi problem: zarówno ilościowy – ze względu na masę, jak i jakościowy- ze względu na ich toksyczność. Aby rozwiązać ten problem, politycy, konsumenci i przemysł muszą zmienić sposób myślenia i zacząć współpracować.

Nowa strategia to unikanie powstawania śmieci - niedopuszczanie do tworzenia się odpadów i zagospodarowanie odpadów. Tę część, którą da się jeszcze wykorzystać, należy skierować do recyclingu, pozostała część musi być usunięta w taki sposób, aby nie powstały zagrożenia dla człowieka i natury.

Pierwszym i jednocześnie najważniejszym krokiem w kierunku rozwiązania problemu śmieci jest unikanie zbędnych odpadów. Śmieci, które nie istnieją, nie muszą podlegać recyclingowi ani być składowane. Opakowania jednorazowe: szklane butelki, aluminiowe puszki po napojach, plastikowe butelki i kubeczki, tekturowe pudełka po sokach owocowych i mleku; zbędne opakowania: oszukańcze opakowania z podwójnym dnem czy wielkimi korkami do perfum, artykułów spirytusowych, luksusowe opakowania bombonierek, wielokrotne (na cebulkę) opakowania słodyczy, past do zębów; produkty do wyrzucenia po użyciu: reklamówki, baterie, zapalniczki, jednorazowe maszynki do golenia.

Wymienione powyżej produkty można zastąpić produktami alternatywnymi, nie zanieczyszczającymi środowiska, np.: butelki z zastawem zamiast jednorazowych opakowań, koszyki do zakupów zamiast reklamówek, baterie do ładowania zamiast jednorazowych, produkty o długiej żywotności zamiast produktów jednorazowego użytku.

A może powinniśmy krytycznie spojrzeć na naszą ideologię wzrostu gospodarczego, według której wyższy standard życia można osiągnąć tylko poprzez większy wzrost gospodarczy. Istnieją już bowiem nowe ekologiczne zasady ekonomiki przedsiębiorstw i gospodarki narodowej obejmujące obie sprawy: lepszą jakość i standard życia z jednej strony i więcej troski o środowisko z drugiej strony. Dlatego redukcja ilości śmieci nie musi być związana z ograniczeniami czy też w skrajnych przypadkach - z rezygnacją jednostki z konsumpcji.

W sprawie rosnących ilości śmieci muszą być poczynione także pewne kroki ustawodawcze. Zasada sprawcy: ten, który dany produkt wytworzył, jest odpowiedzialny za jego prawidłowe zagospodarowanie.

Obowiązek zamieszczenia oświadczenia. Skład produktu i opakowania oraz sposób, w jaki użytkownik powinien usunąć śmieci, musi być dokładnie zaznaczony na opakowaniu. Znak „nieszkodliwy dla środowiska”. W wielu krajach istnieje już specjalny znak ,,nieszkodliwy dla środowiska”, stanowiący dla konsumentów punkt orientacyjny przy zakupie. Znaki te przyznawane są wspólnie przez ministerstwa przemysłu i ochrony środowiska. W ten sposób konsument zyskuje pewność, że produkty tak oznaczone zostały wyprodukowane w sposób nieszkodliwy dla środowiska - przynajmniej w ramach ustalonych kryteriów.

Z jednej strony ubywa surowców naturalnych, energia elektryczna jest droga i jest jej mało, a z drugiej strony nie ma miejsca na wysypiska śmieci. Rozwiązanie tego problemu to chyba recycling. To pochodzące z angielskiego wyrażenie oznacza ponowne wprowadzanie odpadów do cyklu produkcyjnego. Zamiast jednokierunkowej gospodarki wprowadzany jest obieg.

Dużo argumentów przemawia za recyclingiem: oszczędność surowców, oszczędność energii, powstaje mniej odpadów do usunięcia, powstają nowe przyszłościowe stanowiska pracy, podnoszona jest ekologiczna świadomość ludności.

Recycling nie jest panaceum będącym w stanie rozwiązać problem śmieci! Zużycie energii przy przetwarzaniu surowców wtórnych może być wyższe niż w przypadku surowców pierwotnych. Wysokie są koszty przewozu śmieci z gospodarstw domowych rozrzuconych po całym kraju do centralnego punktu przetwarzania. To, co jest korzystne dla gospodarki narodowej, może być nierentowne dla przedsiębiorstw. Dla wielu zakładów tańsze jest obecnie wykorzystywanie surowców pierwotnych.

Ponadto rentowność przetwarzania odpadów zależy od ich czystości. W przypadku zbierania makulatury często zdarza się, że pośród zbioru znajduje się pewna ilość zabrudzonego lub po prostu nieodpowiedniego papieru, który nie może być wykorzystany w procesie recyclingu.

Poniższe stwierdzenia powinny skłonić do rozmyślań i pobudzić do dyskusji. Jako konsument bądź zawsze świadomy swojej siły! Zasięgaj informacji na temat nieszkodliwych dla otoczenia produktów zastępczych. Unikaj produktów, przy których produkcji użytkowaniu lub usuwaniu powstają szkodliwe dla otoczenia substancje. Kupuj produkty o adekwatnej do wartości użytkowej jakości: przy produktach krótkowiecznych - tak dobre, jak to jest konieczne, a nie tak dobre jak to tylko możliwe; przy produktach długowiecznych: tak trwałe, dające się reperować, oszczędne, jak to tylko możliwe. Kupuj produkty w odpowiedniej ilości. Zwróć uwagę na następstwa swojej decyzji kupna.

Zrezygnuj z pomnażających ilości odpadów produktów jednorazowego użytku. Nie wstydź się być czasami staromodnym. Wybieraj produkty w opakowaniach z surowców naturalnych. Kupuj, jeśli to możliwe, produkty wielokrotnego użytku. Redukuj opakowania, w szczególności te zbyt duże i wielowarstwowe.